– अनंत अग्नी
1987 वर्सा व्हड आंदोलनाच्या फांटभुंयेर गोंय राजभास विधेयक पारीत जालें. तेन्नाच्यान आयज मेरेन फाटल्या सात्तीस वर्सांत ह्या कायद्यांत दुरुस्ती करून मराठी भाशेक आनी कोंकणी भाशे खातीर रोमी लिपीक आसपावन घेवपाचें केल्लें मागणें आमकां अदींमदीं आयकूंक मेळटा. हालींच पणजे शारांत मराठी प्रेमींनी एक निर्धार मेळावो घेवन आपलें हेंच मागणें परतून एकदां शासना मुखार दवरपाचो यत्न केला.
मराठीप्रेमींच्या आतांच्या ह्या मागणेचें कारण म्हणल्यार गोंय शासनान सरकारी नोकऱ्यां खातीरच्या लेखी परिक्षेंत कोंकणी भाशेंतल्या कांय प्रस्नांचो केल्लो आसपाव. गोंयच्यो सरकारी नोकऱ्यो फकत गोंयकारांकच मेळच्यो हो ताचे फाटलो उद्देश. पूण ह्या निर्णयाक येवकार दिवपाचे सुवातेर जें कोंकणीक तें सगलें मराठीक ही सदची घोशणा घेवन मराठीप्रेमी मुखार आयल्यात. शासकीय नोकऱ्यो थळाव्यांकच मेळपाचे नदरेन दोन शस्त्रां गोंयकारां कडेन आशिल्लीं. पयलें म्हणल्यार कोंकणी भाशेचें गिन्यान आनी दुसरें पंदरा वर्सांचो राबितो. पूण सर्वोच्च न्यायालयान ह्या वर्साच्या जानेवारी म्हयन्यांत दिल्ल्या एका निवाड्यांत पुराय देश होच राबित्याचो निकश अशें म्हणिल्ल्यान त्या शस्त्राची धार आतां ना जाल्या. अश्या वेळार उरता तो फकत कोंकणी भाशेच्या गिन्यानाचो आदार.
कोंकणी भास दरेका गोंयकाराक कळटाच. ताका ती हेर भासांवरी शाळेंत वचून शिकची पडना. आवयच्या दुदांतल्यानच ती ताच्या ओँठार घोळटा. ताचें सामान्य गिन्यान, ताची बुदवंतकाय, सर्जनशिलताय कोंकणी भाशेंतच तयार जाल्ली आसता. मागीर ताचें उपचारीक शिक्षण खंयचेय भाशेंत जाल्लें आसूं. गोंयकार भुरगो देवनागरी लिपयेंतली उणीच एक तरी भास शाळेंत शिकताच. म्हणटगीच साहजिकच लिपयेची मर्यादा येवपाचो प्रस्न उप्रासना. देखूनच कोंकणी भाशेंत विचारिल्ल्या प्रस्नांक तो इंग्लीशी परयस सोपेंपणी जापो बरोवंक शकता. गोंयचे लागीं लागीं पन्नास टक्के भुरगे शाळेंत मराठी शिकनात. अश्या परिस्थितींत मराठीचोय आसपाव परिक्षेंत केल्यार तांकां तें अडचणीचें थारतलें म्हणपाचें सांगपाक कोणाचीच गरज ना.
एका काळार गोंयच्या उत्सवी रंगभुंयेचेर लागीं लागीं शंभर टक्के नाटकां मराठी भाशेंत जातालीं. आयज ती सुवात कोंकणी भाशेन घेतल्या. नाटकाची भास, आशिकुशीचे विशय, पात्रांचे संवाद हाका लागून कोंकणी नाटकां पळोवप्यांच्या काळजां मेरेन पावतात आनी लोकांक भावतात. व्यासपिठार मराठी भास उलोवप म्हणल्यार एका काळार प्रतिश्ठेची, बुदवंतकायेची गवाय मानताले. मराठीप्रेमींच्या निर्धार मेळाव्यांत वेलींगकर सरांनी जे सहजतायेन आपूण कोंकणी भाशेंत अभिव्यक्त जातां तें आपल्याक मराठी भाशेंत शक्य ना अशें उक्तेपणीं मान्य करून पयलेच खेपे उलोवपा खातीर संहितेचो आदार घेतलो.
हालींच सावय-वेऱ्यां वाठारांत मानादीक सभापती रमेशबाब तवडकार हांचे उपस्थितींत घडून आयिल्ले एके कार्यावळींत आदिवासी समाजांत बऱ्या कार्याच्या आरंभाक घालतल्या एका गाराण्याचो व्हिडियो समाजमाध्यमाचेर प्रसारीत जाला. अस्सल कोंकणी भाशेंतलें हें गाराणें म्हणल्यार आदिवासी समाजाच्या आनी पर्यायान गोंयच्या आद्य परंपरेची गवाय. आदिवासी समाजाक आयज उपचारीक शिक्षणाचीं दारां उक्तीं जाल्यांत. जिविताच्या सगल्या मळांनी हो समाज आपली वळख घडयता. पूण एक-दोन पिळग्यां आदीं उपचारीक शिक्षणा पासून वंचीत आशिल्ल्या ह्या समाजाची फकत कोंकणी हीच वेव्हाराची, उत्सवाची आनी संप्रेशणाची भास आशिल्ली. पांचशें वर्सां आदीं पुर्तुगाली राजवटीच्या आरंभाक आपलो धर्म आनी देव राखपा पासत गोंय सोडून जे गोंयकार दक्षीणेक कोची मेरेन आनी उत्तरेक घाट माथ्यार पावले ताणी तांच्या वांगडा व्हेली ती कोंकणी भास. जितलो धर्म आनी देवाचेर तितलोच भावार्थ ताणी आवयभाशेचेर दवरलो. आयज पांच शेंकड्यां उपरांतय त्या त्या वाठारांत ते आपल्या आवयभाशेची तन-मन-धन सेवा करतात.
आमचें गोंय भोवभाशी. 2001 वर्साचे जनगणनेक धरून कोंकणी भाशेक आवयभास मानपी गोंयकारांची संख्या 769888 इतली जाल्यार मराठी भाशेक आवयभास मानप्यांची संख्या 304208 इतली आशिल्ली. 2011 वर्सा कोंकणी आपली आवयभास मानपी लोकांची संख्या वाडून 964305 इतली जाली. हाचे उरफाटें, मराठी भाशेक आवयभास मानपी लोकांची संख्या लागीं लागीं अर्दान उणी जावन 158787 मेरेन सकयल आयली. ह्या काळांत हिन्दी भाशा आपली आवयभास मानपी लोकांची संख्या 76775 वेल्यान 150017 म्हणल्यारच दुपेटीन वाडली हें मतींत घेवपाक जाय.
राजभास कायद्याचे दुरुस्तेची मागणी मराठीप्रेमीं कडच्यान परतून एकदां जाली तरी ह्या कायद्याक हात लावपाचें धाडस आतां खंयचेंच सरकार करपाचें ना. सत्ताधारी भारतीय जनता पार्टीचे अध्यक्ष दामोदर (दामू) नायक आनी मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हाणी हे संबंदी उक्तेपणी भुमिका घेवन राजभाशेचो प्रस्न सोपला आनी आपलें सरकार कायद्याक हात लावचें ना म्हणपाचें ठामपणान सांगलां. ते खातीर तांची तोखणाय जावंकच जाय. कारण आयज मेरेन अशी रोखठोक भुमिका घेवपाचें धाडस खंयच्याच सरकारान वा सत्ताधारी पक्षाच्या अध्यक्षान करूंक नाशिल्लें.
कोंकणी- मराठी वादान दोनय भासांचें व्हड लुकसाण केलां. ह्या वादांत इंग्लीश भास शिक्षण, प्रशासन आदी म्हत्वाच्या मळांचेर आपली सत्ता गाजयता. इंग्लीश होच फुडार अशें सामान्य गोंयकारांक दिसपाक लागलां. समाज विचारीक आंगान बोन्साय जावपाचो भंय आसाच. इंग्लीश आपली आवयभास मानपी धायेक हजार लोक गोंयांत आसात हें आमी मतींत घेवंक जाय.
राजभाशे संबंदीचो निर्णय हो भावनेक धरून न्हय तर वास्तवाक धरून घेवपाचो. ह्या मातयेंत मूळ धरनाशिल्लें झाड हांगा बळयां रोयलें म्हूण तें जगचें ना. जें मूळचें तेंच हे भुंयेर वाडटलें, फुलतलें आनी तिगतलें. कोंकणी भास उलोवपी आसतीत थोडे पूण तांचो हावेस खर आसा. देखूनच, राजभास कायद्याक हात लावपाचें धाडस आतां कोणच करचो ना.
