नागेशबाब : इतिहास रचपी, घडोवपी

– हेमा नायक

नागेशबाब गेलो.

एक ऊर्बेवंत आनी उमेदी मनीस आमचेमदल्यान ना जालो हाची खंत सांगपाक येना इतली तीव्र आसा. 9 फेब्रुवारीची दनपार अतिशय दुखदिणी थरली. आपलो बापूय वा घरांतलो लागींचो मनीस वता तेन्ना जी अस्वस्थताय भोगता तशी म्हजी गत जाली. म्हज्या आयुश्यांत नागेशबाब आयलो तोच एक मायेची सावळी घालीत. ताचो म्हाका सदांच धीर आनी आदार आसतालो. एखादी कागाळ करपाची आसल्यारय अधिकारान ताका सांगप जातालें. समजावणेची भास ताचेलागीं आसली. इतली माया लावपी आनी म्हाका समजून घेवपी आतां म्हजो कोण आसा? प्रश्नांत प्रश्न घुस्पत गेले. चंद्रकांतबाब केणी, रवीन्द्रबाब केळेकार, गुरूनाथबाब केळेकार, नारायणबाब मावजो आनी आतां नागेशबाब. म्हज्या दोळ्यांतल्यान घळघळीत दुकां गळ्ळीं. हे सगळे म्हजे बरें मागपी.

1970 तलो काळ. कोंकणिचो विकास जावंचो म्हण ध्यास धरून वावुरपाचें अशे तरेचें तेन्ना वातावरण आशिल्लें. तरणी पिराय म्हजी. कोंकणीक साहित्य अकादेमीची मान्यताय लेगीत मेळूंक नाशिल्ली. स्कर्ट ब्लावज घालपी म्हणल्यार कॉलेजींत शिकतना पसून हांव हांचे भितर भरसल्लें. कोंकणी खातीर वेलंगां जातल्या शिबिरांनी पावलें तेन्ना अचळय नागेशबाबाचे मायेंत घुस्पलें. ताणी म्हजी जी अपुरबाय केल्या आनी म्हाका आपलेपणाची ओड लायल्या तिका आज भांगरापरसूय चड मोल आसा. गरज थंय म्हाक सांबाळ्ळां आनी योग्य वेळार मार्गदर्शनय केलां. सगळ्यांत पयलीं म्हाका कोंकणीच्या मळार हाडून म्हजेर बारीक नदर दवरून म्हाका जपपी नागेशबाब. कशें विसरूं येत ताका? तेन्ना सावन आज मेरेन पाच दसकां हांव तांच्या संपर्कांत आसा.

ताची वागणूक आनी ताचे सभावगूण हांच्या प्रभावान घडिल्लें म्हजेसारकें आयुश्याचे अखेरेक मेरेन तांच्या यादींनी भरसून उरतलें. आज ते आमचेमदीं नासले तरी ताणी जें कितें रचून दवरलां तें आमचे पिळगे कडसून फुडले पिळगे मेरेन पावपाक जाय. ताणी आपल्या विचारांनी आनी कार्यांतल्यान एक इतिहास रचलो, स्वत: घडयलो आनी आमचे मुखार सादरय केलो.

नागेशबाब म्हणल्यार फाटल्या घडून गेल्ल्या जायत्या घडणुकांची गवाय तशेंच लेखक, कलाकार, विचारवंत सारख्या कितल्याशाच म्हान मनशांची अप़ टू डेट म्हायती आपल्या स्मृतिच्या कंप्युटरांत सांठावन दवरपी एक गिन्यानी कर्तुत्ववान बुदवंत मनीस आसलो. केन्ना केन्ना अजाप दिसतालें, ज्या मनशान केन्ना कंप्युटराचो माव्स हातांत घेतलो ना जो मनीस गूगलांतलें गिन्यान चाळूंक नकळो तो मनीस कितेंय विचारल्यार अचूक जापो कशो दिता? कितेंय विचारल्यार ताची जाप हजर आसताली, साहित्यांतली, समाजांतली आनी राजकारणांतली लेगीत. इतलो फिशाल मनीस आशिल्लो तो.

सज्जन आनी चारित्र्यवान. तांच्या उतरांचेर भरवंसो दवरूं येता इतलो विश्वासू. मडगावां आमच्या घरा कडेन येवन ताणे म्हजे आवयक सांगलें, तुमी हेमाचो हुस्को करूं नाकात. ताका आमी सांबाळटात. पणजे आयल्यार तें आमगेर रावतलें. हांव ताच्या फाटल्यान आसां. आनी नागेशबाबान दिल्लें उतर पाळ्ळें. म्हजे आवयक आनी घरच्यांक केन्ना म्ह्जो हुस्को उरलो ना. आनी हांव नागेशबाबाच्या कुटूंबांतलें एक मनीस जालें. ताची घरकान्न मोहिनी (भाभी म्हणटालीं आमी तिका) चलो रामदास (बाबू म्हणटाली) आनी चली शैला. पणजे मळ्यांत एका ल्हानशा बीराडांत रावतालीं. पूण घरांत अदीक एखादो आयल्यार प्रसन्न जातालीं. म्हजी केन्ना अडचण भासली ना. गजाली ,विनोद हातूंत सगळींच रमतालीं. वादविवाद चालूच आसताले. हे ल्हानशे सुवातींत कोंकणिचे चडानचड भक्तगण येवन आपलीं मतां मांडून गेल्यात. वाद तंटेय जाल्यात आनी सोडयल्यातय. केन्नाय कोंकणिच्यो सट्रेटेजीय थारायल्या. नागेशबाबालो हो ल्हानसो राबितो कोंकणी मनशांच्या मनशांतीची सुवात आसली.

अफाट वाचन तांचें. खलील जिब्रान हो आवडटो कवी. तांच्यो रचना ताणी कोंकणींत अणकारीत केल्यात. वाचून दाखयतालो मदींमदीं. आपल्योय वाचून दाखयतना रमतालो. तांच्या साहित्यांत येतालो चिड्डल्लो माडिल्लो समाज. अर्थांत शोशीत समाज. तांचेविशीं ताका सहानभुती आसली. नागेशबाब मार्क्सीस्ट विचारसरणिचे आशिल्ले हें तांच्या सहवासांत आयिल्ल्या दरेकल्याक कळपाकूच जाय.

आनी सगळ्‌याहूनय तांचो अदीक ओडलायणो गूण म्हणल्यार तो एक नमळायेचो सामान्य मनीस आशिल्लो. ना द्वेश, ना दुस्वास. सगळ्यांक सांबाळून घेवन फुडें वचपी. समजावणेची भास आनी संघटनकौशल्य तांचेलागीं आशिल्लें जें कोंकणिचें संख्यात्मक बळ वाडोवपाक उपकारा पडलें.

नागेशबाबाचेर कितलोय वेळ उलोवं येता. सामकें थोड्याच उतरांनी सांगपाचें जाल्यार –

नागेशबाब म्हणल्यार एक चळवळ, जांव भाशीक, सामाजीक, साहित्यिक, राजकी लेगीत

नागेशबाब म्हणल्यार एक इतिहास रचपी, घडोवपी आनी जाणकार

तो एक सुटकेझुजारी, निश्ठावान कोंकणीमोगी

तो एक रायटर आनी फायटर हाचेपरसूय एक क्रांतिकारी

अन्यायाआड व्यक्त जावपी एक धाडसी आनी विचारवंत व्यक्तिमत्व.

नागेशबाब म्हणल्यार विविध भासांतल्या साहित्यिक भासांचें वाचनालय

नागेशबाब म्हणल्यार एक अप टू डेट असो कंप्यूटर

तांची याद धारदार आनी तीव्र

बऱ्यापैकीं सामाजीक प्रवक्ते – केदोय वेळ उलोवपी. संवाद आनी भासाभाशेंत हारपी न्हय. जाणकार आनी गिन्यानी.

आनी हांगा सोंपयताना इतलेंच म्हणन – फाटल्या सुमार पांच दसकां तांचेंकडेन म्हजें इश्टागतिचें नातें जुळून उरलां आनी ताणी म्हजेर एखाद्या बापायन आपले धुवेची माया करची तशी म्हजेर केल्या. तांचे स्मृतीक म्हजें नमन.